Giải bài toán vốn và quỹ đất để nhà ở xã hội “tăng tốc”
Báo cáo về kết quả giám sát chuyên đề liên quan đến việc thực hiện chính sách và quy định pháp luật về quản lý thị trường bất động sản cùng phát triển nhà ở xã hội trong giai đoạn từ năm 2015 đến hết năm 2023 đã được Phó trưởng Đoàn giám sát của Quốc hội, ông Vũ Hồng Thanh, công bố.
Theo thông tin từ báo cáo, chỉ có 18 trong tổng số 63 tỉnh thành đã bố trí quỹ đất độc lập, trong khi 35 tỉnh thành khác đã dành 20% quỹ đất trong các dự án nhà ở thương mại để phát triển nhà ở xã hội. Việc một số địa phương vẫn chưa bố trí quỹ đất một cách hợp lý được xem là nguyên nhân chính dẫn đến việc không đạt chỉ tiêu phát triển nhà ở xã hội.
Ngoài ra, những quy định yêu cầu các dự án nhà ở thương mại tại các đô thị từ loại III trở lên phải dành quỹ đất cho xây dựng nhà ở xã hội cũng đang gặp phải nhiều khó khăn trong quá trình áp dụng.
CÁC VẤN ĐỀ TRONG TRIỂN KHAI QUỸ ĐẤT 20%
Công tác phân bổ 20% quỹ đất cho xây dựng nhà ở xã hội đã được ghi nhận trong văn bản chấp thuận chủ trương đầu tư dự án. Tuy nhiên, thực tế cho thấy diện tích 20% này lại chưa được xác định vị trí cụ thể, có trường hợp chưa hoàn tất công tác bồi thường giải phóng mặt bằng hoặc chưa đầu tư hạ tầng kỹ thuật. Nhiều chủ đầu tư dự án nhà ở thương mại thường kéo dài thời gian triển khai, dẫn đến việc chậm bàn giao quỹ đất 20% cho Nhà nước.
Về vị trí khu vực dành cho phát triển nhà ở xã hội, các kết quả giám sát đã chỉ ra rằng nhiều đồ án quy hoạch khu vực không xác định rõ vị trí phát triển nhà ở xã hội, gây khó khăn trong việc thi hành. Cụ thể, Hà Nội chỉ xác định đất ở cao tầng hoặc thấp tầng mà chưa căn cứ vào nhu cầu nhà ở xã hội. Tương tự, tại TP.HCM, quy hoạch nơi phát triển nhà ở xã hội cũng không được xác định rõ ràng.
Bên cạnh vấn đề quỹ đất, ông Thanh cũng nhấn mạnh rằng công tác bố trí và huy động vốn cho việc phát triển nhà ở xã hội gặp nhiều khó khăn. Nghị định 100/2015/NĐ-CP triển khai chương trình cho vay nhà ở xã hội từ năm 2015, nhưng đến 2018 ngân sách nhà nước mới bắt đầu cấp vốn cho Ngân hàng Chính sách xã hội. Tại hiện tại, các tổ chức tín dụng được chỉ định chưa nhận nguồn vốn bù lãi suất, dẫn đến doanh số giải ngân thấp.
Chương trình hỗ trợ lãi suất theo Nghị quyết 43/2021/QH15 và Nghị định 31/2022/NĐ-CP cũng không đủ khả năng thu hút các nhà đầu tư do thời gian hỗ trợ ngắn. Hơn nữa, quy trình vay tiền của Ngân hàng Chính sách xã hội có nhiều điểm bất cập, gây khó khăn cho người dân và doanh nghiệp.
Liên quan đến gói tín dụng 120.000 tỷ đồng, ông Thanh cũng chỉ ra rằng nhiều địa phương phàn nàn về quy trình vay vốn chưa phù hợp và các yêu cầu vay vốn giống như các dự án thương mại khác, gây khó khăn cho việc thực hiện. Đặc biệt, nhiều chủ đầu tư cho rằng quy trình xác nhận danh sách dự án nhà ở xã hội đủ điều kiện vay vốn là không cần thiết và cần được đơn giản hóa.
ĐỂ PHÁT TRIỂN NHÀ Ở XÃ HỘI, CẦN MỞ RỘNG QUỸ ĐẤT
Do đó, Đoàn giám sát đã kiến nghị một loạt các nhiệm vụ cần được thực hiện gấp rút, bao gồm đề nghị Quốc hội phân bổ vốn đầu tư công hợp lý nhằm tập trung phát triển nhà ở xã hội cho thuê trong khu vực đô thị theo Chỉ thị số 34/CT-TW. Cần bố trí đầy đủ nguồn vốn từ ngân sách nhà nước để thực hiện các chính sách phát triển nhà ở xã hội, bao gồm hỗ trợ nhà ở cho hộ nghèo và người có thu nhập thấp.
Đồng thời, các biện pháp hỗ trợ doanh nghiệp và người mua nhà trong việc tiếp cận tín dụng cũng cần được triển khai. Tạo điều kiện thuận lợi cho người mua và nhà đầu tư tiếp cận nguồn vốn tín dụng với điều kiện cho vay ưu đãi và quy trình xét duyệt đơn giản là rất cần thiết.
Để gói tín dụng 120.000 tỷ đồng được triển khai hiệu quả, cần phải xóa bỏ các rào cản và khuyến khích các ngân hàng thương mại giảm lãi suất cho vay. Cần nghiên cứu và xây dựng chương trình tín dụng hợp lý, trong đó chính phủ hỗ trợ, cấp bù lãi suất cho ngân hàng thương mại để người đầu tư và người mua nhà có thể tiếp cận một cách tốt nhất.
Đồng tình với những khuyến nghị trên, Bộ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Thanh Nghị nhấn mạnh tầm quan trọng của vốn trong việc phát triển nhà ở xã hội. Ông cũng kêu gọi các tỉnh, thành phố chú trọng xây dựng và tổ chức lại các kế hoạch phát triển nhà ở cho người thu nhập thấp, công nhân khu công nghiệp và lực lượng vũ trang. Công tác hoàn thành các chỉ tiêu nhà ở xã hội trong năm 2024 cũng cần được triển khai nhanh chóng.
Nội dung chi tiết về báo cáo này đã được đăng tải trên Tạp chí Kinh tế Việt Nam số 49-2024, phát hành vào ngày 02/12/2024. Quý độc giả có thể tìm đọc tại: đây.
