Chuyên gia: 'Làm hầm Cát Lái thách thức hơn Thủ Thiêm'

Trong cuộc họp gần đây với Thủ tướng Phạm Minh Chính, Chủ tịch UBND tỉnh Đồng Nai, ông Võ Tấn Đức đã đưa ra đề xuất xây dựng hầm chui qua sông Đồng Nai. Hầm này sẽ nối huyện Nhơn Trạch ở Đồng Nai với TP Thủ Đức, TP HCM, thay vì thực hiện kế hoạch xây cầu Cát Lái như dự kiến ban đầu.

Đề xuất này được đưa ra sau khi tỉnh Đồng Nai có buổi làm việc với Công ty cổ phần Fecon cùng đối tác Shanghai Tunnel Engineering Co.STEC về việc hợp tác thực hiện dự án hạ tầng ngầm. Đơn vị tư vấn đã đưa ra ý tưởng xây dựng hầm Cát Lái với một số nghiên cứu sơ bộ cho thấy phương án này có nhiều lợi thế hơn so với việc xây cầu, đặc biệt là trong việc giảm thu hồi đất, hạn chế ảnh hưởng đến người dân và cải thiện mỹ quan khu vực.

Vị trí xây hầm được đề xuất gần khu vực phà Cát Lái hiện tại.

Công ty tư vấn đã đề xuất hai phương án thiết kế hầm. Phương án thứ nhất là xây dựng công trình dài khoảng 2,3 km với 8 làn xe, mỗi chiều có 4 làn xe song song, vận tốc thiết kế đạt 80 km/h. Phương án thứ hai là hầm dài 1,7 km, bao gồm 6 làn xe chia thành hai chiều, mỗi chiều có 3 làn. Đơn vị này cho biết đây là những gợi ý ban đầu do thời gian nghiên cứu hạn chế và chưa có dữ liệu đầy đủ về địa chất và quy hoạch liên quan. Chi phí dự tính cho phương án thực hiện nhanh nhất sẽ rơi vào khoảng 9.000-10.000 tỷ đồng, thời gian thi công dự kiến trong vòng dưới hai năm.

TS Phạm Viết Thuận, Viện trưởng Kinh tế Tài nguyên và Môi trường TP HCM, đã bày tỏ sự đồng tình với phương án xây hầm. Ông cho rằng đây là giải pháp phù hợp với xu hướng phát triển logistics tại khu vực, khi nhu cầu tàu lớn vào cảng ngày càng gia tăng.

Ông chỉ ra rằng trước đây, tàu thuyền trên sông chỉ có tải trọng khoảng 500 tấn, nhưng hiện nay đã đạt từ 2.000 đến 5.000 tấn. Nhu cầu vận chuyển bằng đường thuỷ qua sông Soài Rạp, Đồng Nai đến các cụm cảng vẫn đang gia tăng, do đó, việc xây dựng hầm sẽ là một định hướng chiến lược lâu dài cho giao thông đường thuỷ. Ông cũng lưu ý rằng trong trường hợp xây cầu, tĩnh không cho các tàu lớn cần phải đạt tối thiểu là 45 m, tương tự như cầu Phú Mỹ, để đảm bảo sự thông thương an toàn phía dưới.

Ngoài ra, theo ông Thuận, việc xây dựng hầm sẽ giúp giảm thiểu ảnh hưởng đến tầm nhìn và không gian cảnh quan bờ sông, cũng như tiết kiệm chi phí đền bù và giải phóng mặt bằng so với việc xây cầu. Khi xây dựng cầu, diện tích thu hồi đất sẽ lớn hơn, ảnh hưởng đến các khu dân cư ổn định.

Mặc dù đồng ý với phương án này, ông cũng chỉ ra rằng việc thực hiện hầm sẽ tốn kém hơn so với xây cầu và đòi hỏi nhiều giải pháp kỹ thuật phức tạp. Tuy nhiên, nếu nhìn về dài hạn, hầm chui sẽ mang lại lợi ích kinh tế và xã hội vượt trội khi khu vực này phát triển về giao thông và du lịch thủy.

PGS.TS Chu Công Minh, chuyên gia về kỹ thuật xây dựng từ Đại học Bách Khoa TP HCM, cho rằng việc chọn phương án xây dựng cầu hay hầm chui còn phụ thuộc vào kết quả nghiên cứu địa chất tại khu vực. So với hầm Thủ Thiêm vượt sông Sài Gòn, sông Đồng Nai đoạn qua Cát Lái là lớn hơn, với dòng chảy mạnh hơn, điều này sẽ tạo ra những thử thách trong thiết kế và thi công.

Phà Cát Lái nhìn từ trên cao, phía bên kia là huyện Nhơn Trạch, Đồng Nai.

Ông Minh cũng chia sẻ rằng, chi phí xây dựng hầm sẽ cao hơn cầu vì yêu cầu sử dụng công nghệ và kỹ thuật cao để đảm bảo khả năng chống thấm và chịu áp lực nước dưới lòng sông. Hơn thế nữa, chi phí bảo trì hầm cũng tốn kém hơn so với cầu. Ông đã lấy hầm Thủ Thiêm làm ví dụ, cho biết rằng công trình này dài gần 1,5 km với 6 làn xe đã tiêu tốn chi phí hơn 2.200 tỷ đồng và mất 7 năm để hoàn thành.

Dù công nghệ thi công đã tiến bộ hơn, ông Minh vẫn nhấn mạnh rằng nguồn vốn đầu tư vẫn sẽ cao, do đó cần có kế hoạch thận trọng khi lựa chọn phương án tối ưu.

TS-KTS Ngô Viết Nam Sơn cho rằng cần có sự đánh giá chi tiết hơn về hiệu quả kinh tế trước khi quyết định phương án xây dựng. Ông nhấn mạnh rằng, với khu vực Cát Lái, việc đã có quy hoạch cho cầu trong nhiều năm qua thì phương án này vẫn nên được xem xét. Phù hợp là tìm vị trí xây dựng để tối ưu hóa hiệu quả đầu tư và giải quyết tình trạng ùn tắc giao thông tại TP HCM. Ông cũng nhấn mạnh rằng cảng Cát Lái chủ yếu là cảng sông, nên việc xây cầu với tĩnh không thích hợp sẽ không gây tác động lớn.

Hiện tại, Đồng Nai và TP HCM bị chia cắt bởi các sông Đồng Nai, Lòng Tàu, Đồng Tranh và Thị Vải. Kết nối đường bộ giữa hai địa phương hiện chỉ có ba tuyến đường chính là quốc lộ 1, quốc lộ 1K và cao tốc Long Thành.

Trước đó 8 năm, dự án cầu Cát Lái đã được Thủ tướng đồng ý đưa vào quy hoạch để cải thiện kết nối giao thông giữa hai địa phương. Dự kiến, cầu có chiều dài 4,5 km, 8 làn xe và bắt đầu từ nút giao Mỹ Thủy (TP Thủ Đức), theo đường Nguyễn Thị Định để vượt sông đến tỉnh lộ 25B tại Nhơn Trạch. Kinh phí dự kiến khoảng 7.200 tỷ đồng và hoàn thành vào năm 2020, tuy nhiên hiện vẫn chưa có sự thống nhất trong kế hoạch triển khai.

Mặc dù tỉnh Đồng Nai đã nhiều lần đề xuất xây dựng cầu Cát Lái trước năm 2025 nhằm thay thế phà Cát Lái, nhưng TP HCM cho rằng đây không phải là ưu tiên đầu tư vào thời điểm này. Lý do là khu vực này còn có nhiều dự án khác có thể đáp ứng nhu cầu di chuyển giữa các tỉnh, thành lân cận. Hiện tại, bên cạnh kế hoạch xây cầu Cát Lái, TP HCM và Đồng Nai cũng đã thống nhất bổ sung quy hoạch xây dựng thêm hai cầu khác để tăng cường kết nối giao thông, đó là cầu Phú Mỹ 2 và cầu Đồng Nai 2. Trong đó, cầu Phú Mỹ 2 nằm không xa cầu Cát Lái và sẽ kết nối khu Nam TP HCM với huyện Nhơn Trạch.

Đại diện Sở Giao thông Vận tải TP HCM cho biết hiện chưa nhận được các đề xuất cụ thể về việc xây dựng hầm chui thay thế cho cầu Cát Lái.