ĐBQH lo dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam "lỡ hẹn”, Bộ trưởng GTVT nói gì?
Trước những lo ngại về tình trạng đội vốn và chậm tiến độ của dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam tương tự như các dự án đường sắt đô thị, Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải Nguyễn Văn Thắng đã khẳng định rằng bộ đã tiến hành nghiên cứu kỹ lưỡng về các nguyên nhân liên quan.
Sáng ngày 13/11, Quốc hội đã tổ chức thảo luận về việc đầu tư cho dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam. Đa số các đại biểu đều nhất trí với việc xây dựng tuyến đường sắt này là hết sức cần thiết.
Viện dẫn của đại biểu Nguyễn Mạnh Hùng từ Đoàn ĐBQH tỉnh Cần Thơ, việc đầu tư cho dự án này không chỉ có giá trị xã hội lớn mà còn có khả năng thúc đẩy tăng trưởng GDP quốc gia. Tuy nhiên, ông cũng bày tỏ sự lo lắng về năng lực quản lý dự án, đội ngũ nhân lực trong vận hành, chuyển giao công nghệ và tự chủ công nghệ trong nước để xây dựng nền công nghiệp đường sắt do người Việt đảm nhận. Ông nhấn mạnh rằng sự lo ngại là chính đáng, lấy ví dụ từ dự án đường sắt đô thị Cát Linh - Hà Đông, vốn đã gặp nhiều khó khăn và trễ hẹn.
Đại biểu tiết lộ rằng dù hai dự án đường sắt đô thị không thể so sánh với đường sắt tốc độ cao, nhưng đều trải qua thời gian kéo dài và chi phí phát sinh. Ông bày tỏ cần phải chuẩn bị thật kỹ để đảm bảo tiến độ cho dự án đường sắt tốc độ cao.
Đại biểu Nguyễn Mạnh Hùng cũng nhận định rằng hồ sơ mà Bộ GTVT trình bày có phần quá lạc quan. Ông cho rằng cần có những đánh giá cụ thể về các rủi ro có thể xảy ra trong quá trình thực hiện dự án, từ nguồn vốn đến nhân lực, nhiều vấn đề địa bàn, cũng như công nghệ để tìm ra giải pháp hiệu quả.
Ngoài ra, ông cho rằng thời gian chuẩn bị cho dự án là chưa đủ, lấy làm ví dụ về những vấn đề phức tạp trong 12 dự án công nghiệp trước đó. So sánh với dự án đường sắt Bắc - Nam, đại biểu Thượng tọa Thích Đức Thiện cũng bày tỏ lo lắng về việc các dự án lớn đều phụ thuộc vào vốn và công nghệ, dẫn đến nguy cơ trễ hẹn.
Bộ trưởng GTVT Nguyễn Văn Thắng đã giải thích rằng quá trình chuẩn bị đầu tư là yếu tố quyết định để tránh việc đội vốn. Ông nhấn mạnh công tác này cần phải thực hiện thật cẩn trọng ngay từ giai đoạn đầu để xác định đúng các yêu cầu kỹ thuật và công nghệ.
Về vấn đề giải phóng mặt bằng, Bộ trưởng cho rằng đây là một khâu quan trọng cần được tách ra thành dự án riêng để tạo thuận lợi trong quá trình triển khai. Một yếu tố quan trọng khác là việc lựa chọn đối tác và nguồn vốn. Trong quá khứ, các dự án lớn thường phải vay vốn ODA, gây khó khăn trong việc lựa chọn nhà thầu. Hiện tại, dự thảo cho phép chỉ vay không quá 30% tổng mức đầu tư, với một số điều kiện về lãi suất và ràng buộc.
Bộ trưởng cũng cam kết rằng sẽ có hai doanh nghiệp độc lập đảm nhận các chức năng khác nhau trong dự án, đảm bảo rằng năng lực vận hành sẽ không bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Ông cũng khẳng định rằng việc chuyển giao công nghệ sẽ được quản lý chặt chẽ và rõ ràng, điều này rất cần thiết để bảo đảm khả năng tự chủ của doanh nghiệp Việt Nam.
Chính phủ đã chỉ đạo Bộ GTVT lựa chọn các doanh nghiệp lớn để tham gia vào quá trình chuyển giao công nghệ, giúp nước nhà có thể chủ động hơn trong việc phát triển ngành đường sắt cao tốc trong tương lai.
