ĐBQH: Có những doanh nghiệp đang thu gom đất và mong chờ thực hiện thí điểm làm nhà ở thương mại trên đất nông nghiệp, phi nông nghiệp

Ông Nguyễn Công Long, đại biểu Quốc hội từ tỉnh Đồng Nai, đã có phát biểu quan trọng tại Kỳ họp thứ 8 của Quốc hội khóa XV vào sáng ngày 21 tháng 11. Nội dung thảo luận tập trung vào dự thảo Nghị quyết thí điểm thực hiện dự án phát triển nhà ở thương mại thông qua hình thức thỏa thuận tiếp nhận quyền sử dụng đất hoặc đất đang có quyền sử dụng.

Trong buổi thảo luận, nhiều đại biểu đã nhất trí rằng việc ban hành Nghị quyết về việc thực hiện các dự án nhà ở thương mại qua thỏa thuận chuyển quyền sử dụng đất là cần thiết. Tuy nhiên, họ đã bày tỏ lo ngại về việc cần thiết phải có các quy định chặt chẽ để tránh tình trạng thu gom đất nông nghiệp tự phát nhằm phát triển nhà ở thương mại, điều này có thể tác động bất lợi đến an ninh lương thực trong nước.

Đại biểu Nguyễn Công Long đã chỉ ra một ví dụ điển hình liên quan đến vụ án Alibaba, nhấn mạnh rằng không nên để tình trạng tái diễn việc thu gom đất nông nghiệp giống như những năm trước đây. Ông cảnh báo rằng một số doanh nghiệp đang có hành vi thu gom đất và hy vọng thực hiện thí điểm, gây ra những nghi ngờ về việc thực hiện dự án này.

Ông Phạm Đức Ấn, một đại biểu đến từ Hà Nội, đặt câu hỏi về vấn đề chuyển đổi quy định từ đất không phải là đất ở sang đất ở có thể tạo ra một “địa tô” lớn từ quyết định hành chính, điều này có thể gây ra sự đảo lộn lớn trong cơ chế quản lý đất đai.

Theo ông Mai Văn Hải, đại biểu tỉnh Thanh Hóa, cần nên lưu ý rằng theo Luật Đất đai 2024, hạn mức chuyển nhượng đất nông nghiệp chỉ cho phép không quá 15 lần. Nếu như hiện tại nhận chuyển nhượng đất nông nghiệp để thực hiện các dự án nhà ở thương mại, có thể cần đưa ra quy định rõ ràng về hạn mức này. Ông nhấn mạnh rằng sự cần thiết cho một khuôn khổ rõ ràng nhằm ngăn chặn việc thu gom đất nông nghiệp không kiểm soát, qua đó đảm bảo an ninh lương thực và ngăn chặn tình trạng trục lợi từ chính sách.

Ngoài ra, cần xác định rằng việc thí điểm chỉ nên giới hạn tại một số tỉnh thành, đặc biệt là các đô thị lớn.

Về các điều kiện thực hiện dự án nhà ở thương mại thông qua hình thức thỏa thuận nhận quyền sử dụng đất, đại biểu cũng tán thành với những quy định trong dự thảo Nghị quyết, cho phép mở rộng việc áp dụng cho đất nông nghiệp, đất phi nông nghiệp không phải là đất ở và đất liền kề đất ở.

Tuy nhiên, đại biểu yêu cầu phải thiết lập các quy định nghiêm ngặt hơn đối với việc sử dụng đất nông nghiệp và đất phi nông nghiệp không phải là đất ở nhằm bảo vệ tài nguyên nông nghiệp.

Đề xuất mở rộng việc sử dụng đất nông nghiệp cho các dự án nhà ở thương mại cần phải đảm bảo an ninh lương thực, với mục tiêu duy trì diện tích lúa khoảng 3,5 triệu hecta đến năm 2030. Đất nông nghiệp cần nằm trong quy hoạch được phê duyệt hợp pháp, thay vì chỉ đơn giản là phù hợp với quy hoạch, điều này sẽ giúp xác định rõ ràng hơn về việc sử dụng.

Một quan điểm khác cho rằng, đất phi nông nghiệp không thuộc về các cơ quan công, như quân đội hay công an, chỉ có thể được thỏa thuận chuyển quyền trong các trường hợp cụ thể như giải thể hay chuyển trụ sở.

Đại biểu cũng nhấn mạnh rằng thỏa thuận có thể gây ra xung đột với các quy định về đấu thầu dự án sử dụng đất và đấu giá tài sản công. Do đó, việc quy định cụ thể về cơ chế thỏa thuận là rất cần thiết.

Theo đó, trong trường hợp thỏa thuận một dự án lớn mà chỉ còn một hoặc hai trường hợp chưa đạt được thỏa thuận, đại biểu kiến nghị Nhà nước cần phải có các biện pháp để thực hiện công tác giải phóng mặt bằng, tạo quỹ đất cho các nhà đầu tư triển khai những dự án nhà ở thương mại, qua đó tránh tình trạng ách tắc.

Về tiêu chí lựa chọn dự án thí điểm, đại biểu mong muốn làm rõ những căn cứ quy định cho việc không vượt quá 30% diện tích đất ở tăng thêm trong kỳ quy hoạch, nhằm tránh việc không khuyến khích nhà đầu tư thực hiện tự thỏa thuận hoặc chuyển nhượng để triển khai các dự án nhà ở thương mại.

Ông Đỗ Đức Duy, Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường, đại diện cho Chính phủ đã ghi nhận tất cả những ý kiến nêu trên và cam kết sẽ đưa ra quy định chi tiết trong Nghị định hướng dẫn thực hiện Nghị quyết thí điểm này. Mục tiêu chính là nhằm đảm bảo tính chặt chẽ, công khai, minh bạch, đồng thời chống tham nhũng, tiêu cực và giảm thiểu tình trạng lợi dụng chính sách để trục lợi.