Giới hạn thẩm quyền công chứng giao dịch về bất động sản

Luật Công chứng (sửa đổi) đã được Quốc hội thông qua vào chiều nay (26/11) với sự tán thành của 450 trong tổng số 453 đại biểu tham gia, tương đương 93,95% tổng số đại biểu Quốc hội.

Một điểm quan trọng liên quan đến quyền hạn công chứng các giao dịch bất động sản được quy định trong Điều 44 của Luật Công chứng (sửa đổi). Theo đó, công chứng viên chỉ có thể thực hiện công chứng các giao dịch liên quan đến bất động sản trong phạm vi tỉnh hoặc thành phố nơi tổ chức hành nghề công chứng hoạt động.

Quy định này đã loại trừ một số trường hợp như công chứng di chúc, văn bản từ chối nhận di sản, văn bản ủy quyền liên quan đến quyền với bất động sản, và các thay đổi, bổ sung hoặc hủy bỏ giao dịch này theo quy định pháp luật.

Để giảm thiểu rủi ro trong công chứng, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho biết đã có nhiều ý kiến đề nghị không quy định giới hạn công chứng bất động sản theo địa hạt tỉnh. Một số ý kiến cho rằng công chứng viên có quyền từ chối công chứng nếu không đủ thông tin về giao dịch dù đã có quy định về giới hạn này.

Bên cạnh đó, có những đề xuất cần giải thích rõ hơn việc loại trừ một số trường hợp công chứng khỏi quy định giới hạn theo địa hạt tỉnh. Ủy ban Thường vụ Quốc hội nhấn mạnh rằng mô hình công chứng ở nước ta theo kiểu La tinh, đòi hỏi công chứng viên phải đảm bảo tính chính xác và hợp pháp của giao dịch.

Trong trường hợp giao dịch liên quan đến bất động sản, công chứng viên cần kiểm tra kỹ lưỡng các giấy tờ chứng minh quyền sở hữu và quyền sử dụng, thậm chí cần xác minh thực địa nhằm đảm bảo giao dịch có cơ sở pháp lý vững chắc.

Hiện tại, chưa có một cơ sở dữ liệu công chứng đồng bộ trên toàn quốc. Một số địa phương chưa xây dựng được hệ thống này, và những nơi đã có thì dữ liệu cũng không đầy đủ, đặc biệt là thiếu thông tin về chứng thực hợp đồng.

Việc giới hạn công chứng theo địa hạt tỉnh sẽ giúp giảm thiểu nguy cơ trùng lặp trong công chứng nhiều lần đối với một bất động sản trong cùng một thời điểm, đồng thời tạo sự đồng nhất trong áp dụng pháp luật, tránh sự lạm dụng có thể xảy ra.

Ủy ban còn đưa ra ví dụ rằng nhiều quốc gia khác như Đức hay Trung Quốc cũng thực hiện công chứng theo địa hạt, mặc dù có hệ thống cơ sở dữ liệu hoàn thiện.

Với sự thống nhất từ Chính phủ, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã kiến nghị giữ nguyên quy định này để phù hợp với thực tiễn và kinh nghiệm quốc tế.

Ngoài ra, việc không áp dụng quy định về địa hạt với di chúc hay văn bản từ chối di sản cũng được cho là phù hợp, vì các loại hình này không dẫn đến chuyển nhượng quyền sở hữu bất động sản với rủi ro thấp.

Về địa điểm công chứng, Điều 46 của Luật Công chứng (sửa đổi) quy định rằng công chứng phải diễn ra tại trụ sở tổ chức hành nghề, trừ những tình huống đặc biệt.

Một số đại biểu đã đề nghị mở rộng các trường hợp công chứng ngoài trụ sở nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho người dân, đặc biệt tại những khu vực thiếu tổ chức hành nghề công chứng.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội nhấn mạnh rằng công chứng có vai trò quan trọng trong việc đảm bảo tính chính xác và hợp pháp của giao dịch. Việc công chứng cần phải được thực hiện qua quy trình chặt chẽ để bảo vệ quyền lợi của các bên tham gia.

Trên cơ sở ý kiến từ Chính phủ, dự thảo Luật đã quy định cụ thể 4 trường hợp mà công chứng có thể diễn ra ngoài trụ sở. Cũng như tiếp thu ý kiến đại biểu để Chính phủ có khả năng quy định thêm một số trường hợp hợp lý để đảm bảo linh hoạt và thuận tiện trong việc thực hiện công chứng.