Doanh nghiệp nội địa sẽ tham gia xây dựng đường sắt tốc độ cao Bắc Nam
Sáng ngày 21/10, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã có buổi báo cáo trước Quốc hội về tình hình phát triển kinh tế - xã hội năm 2024, cùng với những định hướng cho các tháng cuối năm và năm 2025, đặc biệt là trong lĩnh vực hạ tầng giao thông.
Quyết định đầu tư toàn diện cho dự án đường sắt cao tốc (tốc độ 350 km/h) trên tuyến Bắc - Nam đã được lấy ý kiến và thống nhất tại hội nghị Trung ương 10 khóa 13 vào giữa tháng 9. Theo đề xuất từ Bộ Giao thông Vận tải, tổng mức đầu tư sơ bộ cho dự án này ước tính vượt 1,7 triệu tỷ đồng (khoảng 67,34 tỷ USD), bao gồm tuyến đường đôi với khổ đường 1.435 mm.
Các chuyên gia Bộ Giao thông Vận tải cũng đã đánh giá rằng việc đầu tư cho đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam sẽ tạo ra một thị trường xây dựng có giá trị khoảng 33,5 tỷ USD. Nếu tính cả toàn bộ hệ thống đường sắt quốc gia và đường sắt đô thị, tổng giá trị thị trường xây dựng có thể lên tới 75,6 tỷ USD, trong đó riêng sản xuất các phương tiện và thiết bị đạt 34,1 tỷ USD (với đầu máy, toa xe là 9,8 tỷ USD; hệ thống tín hiệu và thiết bị khác 24,3 tỷ USD).
Vào đầu tháng 10, Thứ trưởng Giao thông Vận tải, ông Nguyễn Danh Huy, đã nhấn mạnh Việt Nam sẽ tiến hành xây dựng đường sắt tốc độ cao bằng nguồn ngân sách trong nước, với mục tiêu giảm thiểu sự phụ thuộc vào công nghệ nước ngoài. Ông Huy khẳng định, nếu nhà thầu nước ngoài tham gia, điều kiện tiên quyết là phải ưu tiên sử dụng dịch vụ hàng hóa sản xuất trong nước, từ đó mở ra cơ hội cho các doanh nghiệp nội địa với tổng giá trị xây dựng lên tới 34 tỷ USD.
Bộ Giao thông Vận tải đã đánh giá rằng hiện tại năng lực và trình độ trong nước có khả năng nội địa hóa và làm chủ công nghệ cho các mức tốc độ khác nhau từ 250 km/h đến 350 km/h là tương đương. Nghiên cứu chỉ ra rằng, nếu được chuyển giao công nghệ và có những chính sách thích hợp, Việt Nam hoàn toàn có khả năng làm chủ toàn bộ quy trình xây dựng công trình, đồng thời tự vận hành, bảo trì và dần dần nội địa hóa sản xuất một số linh kiện và phụ tùng thay thế.
Dự kiến vào ngày 13 tháng 11, Chính phủ sẽ trình Quốc hội về chủ trương đầu tư cho dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam. Đến ngày 30 tháng 11, tức là cuối kỳ họp, Quốc hội sẽ tiến hành thảo luận về nội dung này.
Thủ tướng Phạm Minh Chính đã trình bày thêm rằng trong 9 tháng đầu năm qua, Chính phủ đã không ngừng thúc đẩy nhanh tiến độ cho các dự án giao thông trọng điểm quốc gia bao gồm sân bay, cảng biển, đường cao tốc và các dự án liên vùng, liên tỉnh. Trong năm tới, Chính phủ sẽ tiếp tục triển khai nhanh chóng dự án đường bộ cao tốc Bắc - Nam giai đoạn 2021-2025, cũng như các công trình như Cảng hàng không quốc tế Long Thành, và các vành đai kết nối quanh Thủ đô Hà Nội và TP. HCM.
Chính phủ cũng đặt mục tiêu hoàn thành và khởi công cho tuyến đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng trong năm 2025, đồng thời chuẩn bị đầu tư cho việc xây dựng đường sắt Lạng Sơn - Hà Nội và Móng Cái - Hạ Long - Hải Phòng. Cơ quan chức năng sẽ nghiên cứu nhằm tìm ra các cơ chế đặc thù để thu hút nguồn vốn phát triển hạ tầng, đồng thời thúc đẩy việc phân cấp và ủy quyền trong quản lý kết cấu hạ tầng giao thông.
Trong năm qua, các bộ ngành và địa phương đã đưa vào khai thác thêm 109 km đường cao tốc, nâng tổng chiều dài đường bộ cao tốc trên cả nước lên hơn 2021 km. Những dự án như cao tốc Bắc - Nam, Khánh Hòa - Buôn Ma Thuột, và Biên Hòa - Vũng Tàu đã được triển khai đúng với kế hoạch.
Thủ tướng cũng yêu cầu đẩy nhanh tiến độ thi công và sớm hoàn thành Cảng Hàng không quốc tế Long Thành, cùng với Nhà ga T3 Tân Sơn Nhất. Dự kiến, đoạn trên cao tuyến Nhổn - Ga Hà Nội sẽ đưa vào sử dụng vào tháng 8/2024 và tuyến Bến Thành - Suối Tiên vào tháng 12/2024.
Ủy ban Kinh tế đã thẩm tra và đánh giá rằng nhiều công trình hạ tầng giao thông trọng điểm hiện đang được Chính phủ tập trung thúc đẩy và triển khai. Trong năm 2025, cơ quan này đã đề xuất Chính phủ thực hiện mạnh mẽ các chương trình mục tiêu quốc gia, đồng thời sớm giải ngân vốn đầu tư công ngay từ đầu năm.
Ủy ban cũng kiến nghị Chính phủ cần kiên quyết loại bỏ các dự án không thực sự cần thiết, ưu tiên bố trí nguồn lực từ ngân sách trung ương cho các công trình kết nối các tỉnh và vùng miền. Các địa phương cũng cần chủ động cân đối nguồn lực để đầu tư cho các dự án trong phạm vi tỉnh. Chính phủ cần có những biện pháp triển khai các dự án hạ tầng theo hình thức PPP, đồng thời giải quyết dứt điểm các tồn tại kéo dài đối với các dự án quan trọng, nhằm giảm thiểu lãng phí và thất thoát.
