Bộ Xây dựng ra thông tư như ‘đánh đố’ doanh nghiệp?

Thông tư 10 của Bộ Xây dựng, về việc "Quản lý chất lượng sản phẩm và hàng hóa vật liệu xây dựng", dự kiến sẽ chính thức có hiệu lực từ ngày 16/12 tới đây. Mặc dù các doanh nghiệp đều đồng thuận với việc ban hành thông tư này, họ cho rằng thời gian áp dụng khá gấp gáp và chưa đủ cho việc chuẩn bị cần thiết.

Ông Lê Nam Hải, Chủ tịch Phân Hội Hiệp Hội Gốm sứ Việt Nam, đã nhấn mạnh rằng Thông tư 10 là một bước đi cần thiết, được các doanh nghiệp đánh giá cao. Nhiều quốc gia như Thái Lan, Mỹ và các nước châu Âu đã áp dụng những tiêu chuẩn tương tự. Việc thiếu quy định rõ ràng trong quá khứ đã khiến thị trường Việt Nam gặp khó khăn, dễ bị hàng hóa chất lượng kém xâm chiếm, dẫn đến cạnh tranh không công bằng.

Khi thông tư có hiệu lực, hàng hóa nhập khẩu sẽ phải trải qua quy trình kiểm định nghiêm ngặt, nhằm đảm bảo sản phẩm đến tay người tiêu dùng phải đạt tiêu chuẩn về chất lượng. Về lâu dài, việc này sẽ thúc đẩy các doanh nghiệp nội địa nâng cao năng lực sản xuất và khẳng định vị thế của mình trên thị trường.

Tuy nhiên, nhiều doanh nghiệp nhập khẩu vật liệu xây dựng đang gặp khó khăn do thời gian thông tư có hiệu lực quá gấp. Với chỉ hơn ba tuần chuẩn bị từ khi ban hành đến lúc áp dụng, các doanh nghiệp cho rằng họ không đủ thời gian để thực hiện quy trình chứng nhận theo yêu cầu.

Đại diện các doanh nghiệp cho biết, quy trình này bao gồm nhiều bước như đăng ký hồ sơ, lập kế hoạch đánh giá, kiểm tra tại nhà máy sản xuất nước ngoài, lấy mẫu, vận chuyển mẫu về Việt Nam và chờ kết quả. Các bước này đều đòi hỏi nhiều thời gian, nhân lực và sự phối hợp với các đơn vị chứng nhận được chỉ định. Hiện tại, vẫn chưa có hướng dẫn cụ thể hay danh sách những đơn vị đủ điều kiện thực hiện chứng nhận, gây lúng túng cho doanh nghiệp trong việc lựa chọn.

Các doanh nghiệp nhập khẩu vật liệu xây dựng đã gửi kiến nghị lùi thời hạn có hiệu lực của Thông tư 10.

Ông Lê Nam Hải cũng bày tỏ băn khoăn về việc nhiều lô hàng đang trên đường về Việt Nam, nếu thông tư chính thức có hiệu lực từ 16/12/2024, sẽ có thể gây cản trở quá trình thông quan, dẫn đến thiệt hại lớn cho doanh nghiệp do chi phí lưu container và lưu bãi. Do đó, ông đề xuất Bộ Xây dựng xem xét gia hạn thời gian hiệu lực để các doanh nghiệp có đủ thời gian chuẩn bị.

Theo ông Lê Trung Thành, Vụ trưởng Vụ Vật liệu xây dựng của Bộ Xây dựng, mục tiêu của thông tư này là quản lý chất lượng sản phẩm vật liệu xây dựng qua năm quá trình hoạt động, từ đó loại bỏ các sản phẩm kém chất lượng, đồng thời chấn chỉnh lại các hoạt động sản xuất và kinh doanh hàng giả, hàng nhái, ảnh hưởng tiêu cực đến chất lượng công trình và đời sống người dân.

Ông Thành cho biết ý kiến của các doanh nghiệp đề xuất lùi thời hạn chủ yếu từ các bên nhập khẩu, trong khi những doanh nghiệp sản xuất và xuất khẩu không có yêu cầu tương tự. Trong quá trình xây dựng thông tư, dự thảo đã được tham vấn rộng rãi từ các cơ quan, bộ ngành, địa phương và hiệp hội, và cũng đã được công khai trong 60 ngày trên các cổng thông tin điện tử của Bộ Xây dựng và Chính phủ mà không nhận được đề xuất nào về thời hạn áp dụng.

Thông tư 10 đã được công bố từ ngày 1/11/2024, với thời gian 45 ngày trước khi có hiệu lực để doanh nghiệp nghiên cứu và thực hiện các điều khoản chuyển tiếp. Như vậy, các doanh nghiệp nhập khẩu vật liệu xây dựng có đủ thời gian để sử dụng các Giấy chứng nhận hợp quy còn hiệu lực hoặc chuẩn bị lô hàng hoàn thành thủ tục xuất khẩu trước ngày 16/12/2024 và vận chuyển về Việt Nam.

Ông Thành khẳng định rằng đề xuất lùi thời hạn thực hiện thông tư là không có cơ sở, và việc triển khai thông tư đúng hạn sẽ giúp thị trường vật liệu xây dựng ổn định, mang lại cho người tiêu dùng những sản phẩm chất lượng hơn, đồng thời cũng hỗ trợ doanh nghiệp trong sản xuất và tiêu thụ sản phẩm.

Ngày 1/11/2024, Bộ Xây dựng đã ban hành Thông tư số 10/2024/TT-BXD về "Quản lý chất lượng sản phẩm, hàng hóa vật liệu xây dựng", có hiệu lực từ ngày 16/12/2024. Đối tượng áp dụng bao gồm các cơ quan quản lý nhà nước, tổ chức, cá nhân sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, xuất khẩu và sử dụng hàng hóa vật liệu xây dựng, tổ chức đánh giá sự phù hợp và giám định tư pháp về chất lượng sản phẩm, hàng hóa vật liệu xây dựng.

Trong "Danh mục sản phẩm, hàng hóa vật liệu xây dựng có khả năng gây mất an toàn nhóm 2 phụ lục II", các sản phẩm từ số 9 và từ số 21 đến số 31 đều phải kiểm tra trước thông quan theo phương thức 5 thì mới được phép nhập khẩu vào Việt Nam.