Bộ Xây dựng đề xuất áp dụng gói nhà ở xã hội bằng phát hành trái phiếu Chính phủ

Bộ Xây dựng đang tiến hành thăm dò ý kiến từ các bộ và ngành liên quan về dự thảo Nghị quyết nhằm cung cấp nguồn vốn ưu đãi cho việc phát triển nhà ở xã hội, với quy mô khoảng 100.000 tỷ đồng thông qua việc phát hành trái phiếu Chính phủ.

Đây là lần đầu tiên Bộ Xây dựng đề xuất phát hành trái phiếu do Chính phủ phát hành để tạo ra nguồn lực xây dựng nhà ở xã hội. Theo thông tin từ Bộ Xây dựng, để thực hiện Đề án cung cấp 1 triệu căn hộ cho nhà ở xã hội trong giai đoạn 2021-2030, tổng chi phí ước tính lên đến 500.000 tỷ đồng. Do đó, bộ dự thảo một nghị quyết liên quan đến khoản vay ưu đãi 100.000 tỷ đồng để Ngân hàng Chính sách xã hội tiến hành cho vay trong các hoạt động như mua, thuê mua, xây dựng, cũng như cải tạo, sửa chữa nhà ở xã hội.

Lãi suất của gói tín dụng này sẽ do Thủ tướng Chính phủ quy định tại từng thời điểm, giống như lãi suất áp dụng cho các hộ nghèo. Thời gian giải ngân gói vay ưu đãi 100.000 tỷ đồng sẽ kéo dài cho đến khi toàn bộ số tiền được giải ngân, nhưng không quá ngày 31/12/2030.

Dự kiến, việc phân bổ ngân sách cho gói tín dụng ưu đãi này sẽ được thực hiện như sau: vào năm 2025 và các năm tiếp theo sẽ là khoảng 16.500 tỷ đồng mỗi năm, ngoại trừ năm 2030 với 17.500 tỷ đồng.

Để thực hiện gói vay ưu đãi 100.000 tỷ đồng, Bộ Xây dựng kiến nghị Chính phủ giao Bộ Tài chính thực hiện rà soát kỹ lưỡng và đánh giá khả năng phát hành trái phiếu Chính phủ để cấp vốn cho Ngân hàng Chính sách xã hội.

Theo dự thảo, Bộ Kế hoạch và Đầu tư cũng được đề xuất phối hợp với Bộ Tài chính và các bộ ngành liên quan để phân bổ nguồn vốn từ trái phiếu Chính phủ cho phát triển nhà ở xã hội. Trong quá trình thẩm định các dự án hạ tầng khu công nghiệp, cần phải đánh giá khả năng dành quỹ đất để phát triển nhà ở cho công nhân, phù hợp với quy định của Luật Nhà ở.

Bộ Xây dựng cũng đề xuất rằng Ngân hàng Nhà nước cần hỗ trợ tích cực cho Ngân hàng Chính sách xã hội trong việc rà soát và tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc nhằm triển khai hiệu quả các chương trình cho vay hỗ trợ nhà ở xã hội.

Ngân hàng Chính sách xã hội sẽ xây dựng đề án phát hành trái phiếu được Chính phủ bảo lãnh và gửi hồ sơ đề nghị cấp bảo lãnh cho Bộ Tài chính, từ đó trình Thủ tướng để được phê duyệt. Công việc này rất quan trọng để Ngân hàng Chính sách xã hội có thể tổ chức phát hành trái phiếu Chính phủ, đồng thời quản lý nguồn vốn theo quy định.

Bộ Tài chính và Bộ Kế hoạch và Đầu tư sẽ ưu tiên phân bổ 100.000 tỷ đồng cho các dự án phát triển nhà ở xã hội, phục vụ cho việc mua nhà của người dân.

Các địa phương cần phải có cơ chế cụ thể và giải pháp phù hợp để rút ngắn thủ tục hành chính liên quan đến việc lập, phê duyệt dự án, giao đất, cho thuê đất, giải phóng mặt bằng và các thủ tục đầu tư xây dựng. Điều này sẽ hỗ trợ và khuyến khích các doanh nghiệp đầu tư vào xây dựng dự án, tạo nguồn cung cho thị trường cũng như tận dụng nguồn vốn ưu đãi để phát triển nhà ở xã hội.

Đây là lần đầu tiên Bộ Xây dựng đưa ra đề xuất áp dụng gói nhà ở xã hội bằng khả năng phát hành trái phiếu. Hiện tại, nhà ở xã hội đang phụ thuộc vào hai nguồn vốn chính: gói 120.000 tỷ đồng từ các ngân hàng thương mại và vốn từ Ngân hàng Chính sách, theo Nghị định 100 về nhà ở xã hội từ ngân sách nhà nước.

Tuy nhiên, gói tín dụng ưu đãi 120.000 tỷ đồng đã gặp nhiều khó khăn trong suốt quá trình triển khai, dẫn đến tỷ lệ giải ngân thấp. Nguyên nhân của vấn đề này là do lãi suất vay và điều kiện vay vẫn chưa thực sự thoải mái cho người có thu nhập thấp tại đô thị và công nhân khu công nghiệp. Lãi suất hiện tại chỉ thấp hơn 1,5 - 2% so với lãi suất thương mại.

Được biết, lãi suất gói vay hiện tại là 7%/năm cho chủ đầu tư và 6,5%/năm cho người mua nhà. Tính đến hết quý III năm nay, tổng dư nợ đạt 1.783 tỷ đồng. Trong đó, có 15 dự án ký hợp đồng tín dụng với tổng mức cam kết cấp tín dụng là 4.200 tỷ đồng, ghi nhận dư nợ 1.633 tỷ đồng.

Tuy nhiên, còn 68 dự án chưa ký hợp đồng vay theo chương trình 120.000 tỷ này, với 57 dự án chủ đầu tư không có nhu cầu vay vốn, 6 dự án đang trong quá trình thẩm định từ các ngân hàng thương mại, và 5 dự án không đáp ứng đủ tiêu chuẩn cho vay.

Đối với người mua nhà, đến cuối quý III, khoảng 150 tỷ đồng từ gói 120.000 tỷ đã được giải ngân cho người mua nhà tại 12 dự án. Trong khi đó, lãi suất vay từ Ngân hàng Chính sách xã hội là 6,6%/năm, được đánh giá là vẫn còn cao so với khả năng chi trả của người dân.