Viễn cảnh sáng cho nhà ở xã hội
Những bước tiến trong chính sách kết hợp với quy hoạch hiệu quả và việc đơn giản hóa thủ tục sẽ hứa hẹn mang đến những thay đổi tích cực cho lĩnh vực nhà ở xã hội.
Năm 2022, nhiều dự án nhà ở xã hội và nhà lưu trú công nhân đã được khởi động tại TP HCM, tuy nhiên, đến nay, số lượng dự án thực sự tiến triển vẫn ở mức khiêm tốn. Một số dự án thuộc nghĩa vụ nhà ở phục vụ từ các dự án thương mại gần như không có dấu hiệu khởi động.
Quá trình kéo dài trong phát triển nhà ở xã hội đã không được cải thiện qua năm 2023 và vẫn tiếp tục đến năm 2024. Đến cuối tháng 8-2024, duy nhất dự án nhà ở xã hội Lê Thành Tân Kiên (Bình Chánh) với 1.445 căn đã được khởi công.
Báo cáo từ Sở Xây dựng TP HCM cho biết từ năm 2021, chỉ có 6 dự án (5 dự án nhà ở xã hội và 1 nhà lưu trú công nhân) với tổng số 2.745 căn hộ đi vào hoạt động. Bên cạnh đó, có 4 dự án đang thi công với gần 3.000 căn hộ khác.
Theo kế hoạch phát triển nhà ở tại TP HCM trong giai đoạn 2021-2030 và theo chỉ đạo của Chính phủ về việc xây dựng ít nhất 1 triệu căn hộ cho tầng lớp thu nhập thấp và công nhân khu công nghiệp, TP HCM đã đặt mục tiêu phát triển từ 69.700 đến 93.000 căn nhà ở xã hội, trong đó giai đoạn 2021-2025 là từ 26.200 đến 35.000 căn. Kết quả thực tế hiện tại chưa đạt yêu cầu đề ra.
Nhiều chủ đầu tư đang gặp khó khăn do quy trình thủ tục kéo dài. Mặc dù dự án được phê duyệt, nhưng việc thẩm định và hoàn tất thủ tục có thể kéo dài tới 4-5 năm, gây áp lực lên doanh nghiệp và làm gia tăng chi phí đầu tư, từ đó giảm sức hấp dẫn đối với các dự án nhà ở xã hội.
Các vấn đề chậm trễ còn do một số doanh nghiệp chưa thực hiện nghĩa vụ nhà ở xã hội trong các dự án thương mại của mình.
Theo ông Nguyễn Thành Đô, Trưởng Ban Chính sách pháp luật - LĐLĐ TP HCM, lợi nhuận không cao cộng với thời gian chờ đợi lâu sẽ khiến doanh nghiệp không mặn mà đầu tư vào nhà ở xã hội. Để đẩy mạnh phát triển, TP HCM cần thiết lập một bộ thủ tục riêng biệt dành cho nhà ở xã hội.
Ông Huỳnh Trịnh Phong, Trưởng Phòng Quản lý quy hoạch và pháp chế Sở Quy hoạch - Kiến trúc TP HCM, cũng kiến nghị rà soát lại quỹ đất hiện còn mà doanh nghiệp chưa thực hiện nghĩa vụ, dự kiến 20% quỹ đất trong dự án thương mại sẽ được chuyển đổi sang nhà ở xã hội, cùng việc đưa đất công vào quỹ đất dành cho nhà ở xã hội để đưa đến sự hấp dẫn hơn cho các nhà đầu tư.
Công tác quy hoạch đang được TP HCM chú trọng. Thành phố đang hoàn chỉnh quy hoạch đến năm 2040, tầm nhìn đến năm 2060, giúp xác định rõ vị trí cho các dự án nhà ở xã hội, khắc phục tình trạng thiếu quỹ đất cho các doanh nghiệp đang chờ thực hiện nghĩa vụ.
Một trong những bước đột phá quan trọng sẽ là cải cách thủ tục hành chính. Ông Nguyễn Văn Hoan, Phó trưởng Phòng Phát triển nhà và thị trường bất động sản - Sở Xây dựng TP HCM, thừa nhận quy trình phê duyệt vẫn quá phức tạp, dẫn đến kéo dài thời gian thực hiện dự án. Do đó, Sở Xây dựng đang đề xuất giải pháp tích hợp các bước: chấp thuận chủ trương đầu tư, phê duyệt quy hoạch chi tiết và giao đất, giúp rút ngắn thời gian đầu tư.
Sở Xây dựng cũng đã trình UBND TP HCM dự thảo về chính sách hỗ trợ nhà đầu tư trong việc triển khai các dự án nhà ở xã hội. Dự thảo này sẽ đề xuất hỗ trợ kinh phí từ ngân sách cho hạ tầng ngoài khu vực dự án và miễn phí liên quan, nhằm thúc đẩy đầu tư và giảm chi phí cho các chủ đầu tư.
Ông Huỳnh Thanh Khiết, Phó Giám đốc Sở Xây dựng TP HCM, cho biết thành phố hiện có gần 9.000 căn hộ tái định cư còn để trống, với một phần trong số đó sẽ được dùng để đấu giá và bố trí cho các dự án đầu tư công. Chuyển đổi nguồn căn hộ này thành nhà ở xã hội sẽ giải quyết đáng kể nhu cầu về nhà ở trên địa bàn. Với những động thái này, bài toán phát triển nhà ở xã hội đang được các cơ quan chức năng tiếp cận một cách nghiêm túc và kịp thời để đưa ra các giải pháp hiệu quả.
