Thủ tục làm nhà ở xã hội quá nhiêu khê

Thời gian thực hiện thủ tục cho dự án nhà ở xã hội có thể kéo dài từ 4 đến 5 năm, do phải qua quá trình thẩm định của hơn 10 cơ quan khác nhau. Theo các chuyên gia, điều này không chỉ ảnh hưởng đến tiến độ mà còn khiến lợi nhuận trở nên kém hấp dẫn cho các nhà đầu tư.

Trong giai đoạn 2021-2025, TP HCM hướng đến việc xây dựng giữa 26.000 và 35.000 căn hộ nhà ở xã hội. Phát biểu tại hội thảo "Nhà ở xã hội, đột phá từ chính sách mới" do báo Người lao động tổ chức vào ngày 21/11, Phó Chủ tịch UBND TP HCM Bùi Xuân Cường đã chia sẻ thông tin về mục tiêu này.

Tuy nhiên, ông Cường cho biết, từ năm 2021 đến tháng 9 năm nay, thành phố chỉ hoàn thành 6 dự án (bao gồm 5 dự án nhà ở xã hội và 1 dự án nhà lưu trú cho công nhân), với tổng số 2.745 căn hộ, trong khi hiện tại đang thi công thêm 4 dự án với gần 3.000 căn hộ. Sự thực này chỉ đạt được 20% chỉ tiêu đề ra.

Theo ông Nguyễn Văn Hoan, Phó trưởng phòng Phát triển nhà và thị trường bất động sản thuộc Sở Xây dựng TP HCM, việc phát triển nhà ở xã hội đang gặp khó khăn chính bởi quy trình thủ tục phức tạp. Các nhà đầu tư phải trải qua nhiều bước trễ và theo ông, chỉ riêng quy trình chấp thuận chủ trương đã mất từ 1-2 năm do yêu cầu lấy ý kiến từ khoảng 10 đơn vị liên quan. Sự chồng chéo trong quy trình này chính là nguyên nhân chính dẫn đến thời gian hoàn thiện dự án kéo dài.

Ngoài ra, Huỳnh Tấn Lộc, Phó Giám đốc Sở Xây dựng tỉnh Đồng Nai, cho biết việc lựa chọn nhà đầu tư diễn ra quá lâu, gần như kéo dài bằng cả quá trình lập hồ sơ và triển khai xây dựng. Sau khi Nghị định 115 có hiệu lực, mọi hồ sơ đều phải được lập lại theo quy định mới, điều này càng gây thêm sự trì hoãn.

Bên cạnh đó, việc xác định vị trí xây dựng nhà ở xã hội cũng gặp phải nhiều vấn đề. Mặc dù có các vị trí ưu tiên được đưa ra, những vị trí đó không phải lúc nào cũng phù hợp với nhu cầu của doanh nghiệp hoặc người lao động. Nếu nhà đầu tư đề xuất vị trí không có trong danh sách quy hoạch, quá trình xử lý sẽ trở nên phức tạp và kéo dài hơn.

Nguyễn Quang Thanh, Phó Tổng Giám đốc Công ty Đầu tư tài chính Nhà nước TP HCM, nhấn mạnh rằng các dự án được chấp thuận nhưng lại gặp khó khăn trong quy trình thẩm định và phê duyệt, dẫn đến thời gian thực hiện kéo dài. Nhiều dự án có thể mất từ 4-5 năm mà vẫn chưa hoàn thành, làm gia tăng chi phí và giảm sức hấp dẫn của các dự án nhà ở xã hội.

Ông Lê Hữu Nghĩa, Giám đốc Công ty Bất động sản Lê Thành, cho biết lợi nhuận chỉ giới hạn ở mức 10% là không đủ hấp dẫn khi thiếu hụt tài chính cho tái đầu tư. Nếu tính trung bình khoảng thời gian 7 năm, mỗi năm có thể chỉ đạt từ 1,3 đến 1,5% lợi nhuận. Thực tế này không khuyến khích doanh nghiệp tiếp tục tham gia phát triển nữa.

Ông Nghĩa cũng chia sẻ rằng mặc dù chính sách mới đã tạo ra sự khích lệ và quan tâm từ Nhà nước, nhưng các biện pháp cụ thể vẫn chưa được rõ ràng, làm cho doanh nghiệp vẫn cảm thấy lo ngại.

Về giải pháp khuyến khích doanh nghiệp tham gia phát triển nhà ở xã hội, ông Lê Hữu Nghĩa đề xuất cần có quy định rõ ràng hơn, tránh sự bất cập giữa các luật cũ và mới trong quá trình kiểm tra hậu. Trong bối cảnh quỹ đất TP HCM hạn chế, cần có cơ chế riêng cho những nhà đầu tư đã sở hữu đất sạch, cũng như tính toán các chi phí để điều chỉnh giá thành căn hộ một cách hợp lý cho người lao động.

Ông Nguyễn Thanh Bình, Trưởng phòng Quản lý Quy hoạch và Xây dựng ở Ban Quản lý các Khu chế xuất và công nghiệp TP HCM, cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc hoàn thiện chính sách hỗ trợ, đồng thời đơn giản hóa quy trình phê duyệt để rút ngắn thời gian thực hiện dự án. Việc quy hoạch các khu đất sạch tại những khu vực có nhu cầu lớn, như khu công nghiệp, cần thiết để phục vụ lợi ích của người lao động.

Trước ý kiến của doanh nghiệp, Phó Chủ tịch TP HCM, Bùi Xuân Cường, cho biết thành phố đang nhanh chóng hoàn thiện tờ trình để trình Thủ tướng phê duyệt điều chỉnh quy hoạch chung, dự kiến sẽ hoàn tất trong tháng 11. Dự kiến, thành phố sẽ cụ thể hóa quy hoạch phân khu và xác định rõ những vị trí dành riêng cho nhà ở xã hội.

Để giải quyết những phức tạp trong quy trình phê duyệt, TP HCM đã lập tổ công tác đặc biệt do đại diện Sở Kế hoạch và Đầu tư dẫn đầu, cùng với sự phối hợp của các Sở Tài nguyên và Môi trường, Quy hoạch - Kiến trúc, Xây dựng và đại diện từ các quận huyện khác. Tổ công tác này có nhiệm vụ giải quyết vấn đề liên quan đến đầu tư, nhằm rút ngắn thời gian xử lý hồ sơ và lấy ý kiến từ nhiều ngành khác nhau.

Thêm vào đó, UBND TP HCM đang phối hợp với Liên đoàn Lao động nhằm thúc đẩy việc xây dựng nhà ở xã hội, đặc biệt là các mô hình nhà cho thuê và thuê mua, để đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của công nhân và người lao động.

Sở Xây dựng cũng đã thu thập ý kiến từ các đơn vị và đề xuất tích hợp các bước thủ tục đầu tư hiện tại để rút ngắn thời gian xử lý. Quy trình rà soát pháp lý sẽ được thực hiện trước, tạo cơ sở cho việc tích hợp ba bước hiện nay thành một bước duy nhất. Sau khi hoàn thành, Sở Xây dựng sẽ chịu trách nhiệm thực hiện thủ tục cấp phép xây dựng.