Nhiều dự án bỏ hoang, đại biểu Quốc hội băn khoăn khi mở rộng đất làm nhà ở thương mại

Ngày 21 tháng 11, tại kỳ họp thứ 8, Quốc hội đã tiến hành thảo luận về dự thảo Nghị quyết thí điểm mở rộng khả năng sử dụng đất cho các dự án nhà ở thương mại thông qua hình thức thỏa thuận.

Theo quy định tại Luật Nhà ở 2014, từ ngày 1 tháng 7 năm 2015, các nhà đầu tư chỉ có thể thực hiện các dự án nhà ở thương mại nếu họ sở hữu quyền sử dụng đất ở. Chính phủ nhận định rằng quy định này đã hạn chế những trường hợp triển khai dự án nhà ở thương mại ở quy mô nhỏ hơn khu đô thị, đặc biệt là trong các khu vực mới chưa có quỹ đất ở.

Trong thực tế, hạn mức giao đất cho hộ gia đình và cá nhân tối đa chỉ là 400 m2, trong khi phần còn lại thường là đất nông nghiệp trong cùng thửa. Điều này khiến các nhà đầu tư gặp khó khăn trong việc chuyển nhượng quyền sử dụng đất trong các khu dân cư nhằm phát triển dự án nhà ở thương mại. Thêm vào đó, nhiều dự án bất động sản đang hoạt động thường được khởi công trên quỹ đất ban đầu không phải là đất ở, mà bao gồm các loại đất như giao thông, cây xanh.

Để giải quyết những vướng mắc này và gia tăng nguồn cung cho thị trường bất động sản, Chính phủ đã đề xuất cho phép các nhà đầu tư thỏa thuận nhận quyền sử dụng đất nông nghiệp và phi nông nghiệp không phải là đất ở để thực hiện các dự án nhà ở thương mại, với thời gian thí điểm là 5 năm.

Các dự án sẽ được thực hiện tại khu vực đô thị, không nằm trong danh sách công trình phải thu hồi, và buộc phải có tối đa 30% diện tích đất ở được tăng thêm trong quy hoạch so với hiện trạng sử dụng đất, dựa trên phương án phân bổ và khoanh vùng đất đai theo quy hoạch tỉnh đến năm 2030.

Đại biểu Đỗ Huy Khánh, trong phần phát biểu ngày 21 tháng 11, đã nhấn mạnh tầm quan trọng của đất đai như một nguồn tài nguyên quý giá, nhắc nhở rằng "tấc đất tấc vàng." Ông cũng chỉ ra thực tế rằng nhiều dự án nhà ở thương mại tại các đô thị của các tỉnh, thành phố đã hoàn thành nhưng lại bị bỏ hoang, không có cư dân sinh sống.

Trước thực trạng này, ông Khánh đặt câu hỏi về tính hợp lý khi mở rộng thí điểm sử dụng đất cho các dự án nhà ở thương mại khi mà tình trạng bỏ hoang vẫn diễn ra. Ông nhấn mạnh rằng nhu cầu thực sự hiện nay lại đang nghiêng về nhà ở xã hội, hỗ trợ cho những người có thu nhập thấp.

"Nhu cầu thực sự là nhà ở xã hội, tại sao chúng ta không dành quỹ đất và ban hành các Nghị quyết nhằm phát triển nhà ở xã hội, đáp ứng nguyện vọng của những người thu nhập thấp, công nhân, đối tượng không đủ khả năng tài chính để mua nhà ở thương mại?" - ông Khánh nêu rõ.

Đại biểu Đỗ Huy Khánh cũng cung cấp thông tin rằng ở một số địa phương, những người thu nhập thấp và công nhân đã bốc thăm "nhiều lần" trong hy vọng sở hữu căn nhà ở xã hội dưới 50 m2 mà vẫn chưa thành công do nguồn cung hạn chế. Bên cạnh đó, tại nhiều đô thị, nhiều dự án nhà ở thương mại đã xây dựng xong nhưng vẫn trong tình trạng không có người ở.

"Dự án bị bỏ hoang, giao dịch chỉ diễn ra trên giấy tờ với mục đích kiếm lợi, không có người ở thực sự" - ông Khánh nêu lên thực trạng này và khẳng định rằng trong bối cảnh nhiều dự án đang bị bỏ hoang, việc mở rộng thí điểm liệu có thực sự phù hợp hay không. Ông đề nghị Quốc hội và cơ quan soạn thảo xem xét các vấn đề nêu trên một cách thận trọng.

Đại biểu Phạm Đức Ấn, đến từ đoàn TP Hà Nội, cũng thể hiện sự lo lắng về việc thí điểm Nghị quyết này, liệu có tạo ra một mặt bằng giá đất mới hay không. "Liệu với một quyết định hành chính cho phép thỏa thuận quyền sử dụng đất nông nghiệp và phi nông nghiệp không phải đất ở để thực hiện các dự án nhà ở thương mại, giá đất có thể tăng từ 500 ngàn đồng lên 20 triệu đồng/m2, vậy ai sẽ được hưởng lợi từ sự thay đổi này?" - ông Ấn bày tỏ.

Vị đại biểu cũng bày tỏ mối lo ngại rằng trong cùng một khu vực, giá đất mà nhà nước thu hồi để phát triển các dự án công sẽ có mức đền bù khác, thấp hơn so với giá mà doanh nghiệp dự kiến thỏa thuận cho các dự án bất động sản, mặc dù hai lô đất này có thể nằm gần nhau. "Trong tình huống đó, người dân có thể so sánh và dẫn đến các tranh chấp" - đại biểu Phạm Đức Ấn nhấn mạnh.

Đại biểu Quốc hội cũng cảnh báo về khả năng xảy ra "cơn sóng sốt đất" nếu việc thí điểm mở rộng quyền sử dụng đất cho nhà ở thương mại được thông qua.