Năm 2025 vẫn tiềm ẩn phát sinh tố cáo, khiếu nại đất đai phức tạp

Vào sáng ngày 26/11, Tổng Thanh tra Chính phủ Đoàn Hồng Phong đã trình bày báo cáo về công tác tiếp công dân, giải quyết khiếu nại và tố cáo trong lĩnh vực hành chính năm 2024.

Theo báo cáo, tỷ lệ tiếp công dân của các cơ quan cấp Bộ chỉ đạt 48%. Các cơ quan hành chính đã tiếp nhận tổng cộng 363.245 lượt công dân, với 290.497 vụ việc, bao gồm 3.687 đoàn đông người. Các cấp tòa án nhân dân ghi nhận 453 lượt tiếp người với 392 vụ việc, trong khi Viện kiểm sát nhân dân có 07 lượt. Đáng lưu ý, Kiểm toán Nhà nước không có công dân nào đến khiếu nại hay tố cáo.

Tổng Thanh tra Chính phủ đã ban hành kế hoạch nhằm đôn đốc và kiểm tra các địa phương về việc rà soát và giải quyết dứt điểm 1.003 vụ việc khiếu nại, tố cáo còn tồn đọng. Kết quả cho thấy đã kiểm tra, rà soát được 806/1.003 vụ việc (80,4%), trong khi 197 vụ việc (19,6%) vẫn chưa có kết quả từ các địa phương.

Thanh tra Chính phủ cũng đã gửi văn bản yêu cầu các địa phương khẩn trương thực hiện kiểm tra và báo cáo kết quả trước ngày 15/11/2024. Tòa án nhân dân, Viện kiểm sát và Kiểm toán Nhà nước không có vụ việc khiếu nại, tố cáo tồn đọng.

Ngoài ra, các cơ quan hành chính đã giải quyết 448/637 vụ việc (70,3%) liên quan đến khiếu nại, tố cáo được chuyển từ các cơ quan của Quốc hội. Tuy đã có một số chuyển biến tích cực trong công tác tiếp công dân, nhưng vẫn còn nhiều cơ quan hành chính chưa thực hiện đầy đủ số ngày tiếp theo quy định, với tỷ lệ giải quyết các vụ việc khiếu nại, tố cáo đạt 81,4% - thấp hơn so với con số 83% ở cùng kỳ năm trước.

Ủy ban Pháp luật đánh giá rằng trong năm 2024, công tác tiếp công dân đã có nhiều cải cách theo hướng hiệu quả hơn, đạt được những kết quả tích cực.

So với năm 2023, số công dân đến tiếp công dân tại các cơ quan hành chính giảm trong cả ba tiêu chí: giảm 7,2% về số lượt, 7,3% về số người và 1,5% về số vụ việc; số đoàn đông người đến Thanh tra Chính phủ giảm 16,8%, trong khi số đến các Bộ, ngành giảm tới 39,6%.

Thực hiện công việc tiếp công dân trực tiếp, Chủ tịch Ủy ban nhân dân các cấp đã làm tốt nhất ở cấp xã (92%), tiếp theo là cấp huyện (85%) và cấp tỉnh (81%); tuy nhiên, ở cấp Bộ chỉ đạt 48%.

Ủy ban Pháp luật cũng đã đề nghị Chính phủ làm rõ nguyên nhân liên quan đến việc người đứng đầu các cơ quan hành chính, đặc biệt là các Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang Bộ chưa thực hiện đầy đủ trách nhiệm trong việc tiếp công dân theo quy định, nhằm tìm ra giải pháp khắc phục và nâng cao chất lượng công tác trong tương lai.

Về kết quả giải quyết khiếu nại, tỷ lệ tố cáo có nội dung đúng là 34,6%, tăng mạnh so với năm 2023 (23,2%), cho thấy tình hình vi phạm trong thực thi công vụ của cán bộ, công chức vẫn chưa được cải thiện, thậm chí còn gia tăng.

Ngược lại, tỷ lệ tố cáo tiếp theo có nội dung đúng giảm xuống còn 17,1%, thấp hơn so với năm 2023 (33,4%), cho thấy chất lượng giải quyết tố cáo lần đầu của các cơ quan hành chính đã được cải thiện đáng kể.

Ủy ban Pháp luật cảnh báo rằng trong năm 2025, sẽ vẫn tồn tại những diễn biến phức tạp tiềm ẩn, khả năng cao sẽ phát sinh nhiều khiếu nại, tố cáo trong lĩnh vực hành chính, đặc biệt liên quan đến đất đai, môi trường, nhất là với các dự án phải thu hồi đất, bồi thường, tái định cư, cũng như các cơ sở sản xuất gây ô nhiễm.

Do đó, Ủy ban Pháp luật khuyến nghị Chính phủ cần theo dõi sát sao tình hình, có chỉ đạo quyết liệt, đưa ra các nhiệm vụ và giải pháp cụ thể khả thi, nâng cao trách nhiệm của các cấp, các ngành, và chính quyền địa phương nhằm kịp thời xử lý các vấn đề phát sinh, không để tồn tại tình trạng khiếu nại, tố cáo phức tạp.

Trình bày ngắn gọn báo cáo về kết quả tiếp công dân, xử lý đơn thư và giám sát việc giải quyết khiếu nại, tố cáo của công dân gửi đến Quốc hội năm 2024, ông Dương Thanh Bình, Trưởng Ban Dân nguyện Ủy ban Thường vụ Quốc hội nhận định rằng trong năm 2024, số công dân đến các cơ quan của Quốc hội, Đoàn đại biểu Quốc hội đã giảm.

Dù vậy, số lượng đơn thư khiếu nại, tố cáo, kiến nghị và phản ánh từ công dân gửi đến các cơ quan của Quốc hội và cơ quan thuộc Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã tăng 1.033 đơn so với năm 2023.

Nội dung chính của các đơn thư này liên quan đến quản lý hành chính, đặc biệt về đất đai, xây dựng, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất, cùng với việc quản lý và vận hành nhà chung cư.

Trong đó, cần chú trọng đến các vụ việc khiếu nại, tố cáo liên quan đến hoạt động đầu tư tài chính, khu xử lý rác thải, chăn nuôi tập trung gây ô nhiễm, và các vấn đề về lao động – việc làm; cũng như các vấn đề liên quan đến đất đai tại các khu vực nông, lâm trường ở Tây Nguyên, cần có giải pháp hiệu quả từ các cơ quan chức năng nhằm hạn chế phát sinh và giải quyết dứt điểm trong thời gian tới.