Hiệu quả của mô hình đô thị vệ tinh

Đô thị vệ tinh là các khu vực được phát triển bên cạnh những thành phố lớn nhằm giải quyết tình trạng quá tải dân số, phân tán dân cư trong nội đô và tái cấu trúc quy hoạch đô thị.

Trên thế giới, mô hình đô thị hóa tại vùng nông thôn, hay còn gọi là đô thị vệ tinh, đã xuất hiện từ cuối thế kỷ 19. Mô hình này nhằm mục đích giảm áp lực về hạ tầng kỹ thuật và xã hội cho những thành phố lớn, góp phần tối ưu hóa không gian sống cho cư dân.

Thường thì, các đô thị vệ tinh nằm cách trung tâm thành phố chính từ 40 đến 50 km và được phát triển với hạ tầng được đầu tư bài bản, giúp cải thiện khả năng kết nối giữa các khu vực.

Thành phố Malmo tại Thụy Điển là một điển hình về sự kết nối giữa hai quốc gia. Vào những năm 2000, việc xây dựng cầu Øresund - cây cầu đường bộ và đường sắt dài nhất châu Âu - nối liền Malmo với thủ đô Copenhagen của Đan Mạch đã tạo điều kiện thuận lợi cho người dân. Thời gian di chuyển giữa hai quốc gia này từ 2 giờ đi phà đã giảm xuống chỉ còn 40 phút lái xe.

Người dân Malmo được hưởng lợi từ chi phí sống thấp hơn ở Thụy Điển nhưng có cơ hội làm việc tại Đan Mạch với mức lương hấp dẫn. Điều này thúc đẩy một sự chuyển mình mới cho sự phát triển của thành phố.

Được quy hoạch như một đô thị vệ tinh, Malmo trở thành nơi đặt trụ sở của nhiều công ty công nghệ sinh học, công nghệ thông tin và các trường đại học lớn. Đến đầu những năm 2020, gần một nửa dân số của thành phố là người nước ngoài, với GDP đầu người đạt 45.000 USD, đứng thứ 85 trong danh sách những thành phố có GDP cao nhất châu Âu.

Tại Pháp, nhằm giảm thiểu các vấn đề như tắc đường, ô nhiễm và ngập nước, chính quyền Paris đã thực hiện Quy hoạch chiến lược vùng vào năm 1965. Theo đó, năm thành phố vệ tinh đã được phát triển cách thủ đô khoảng 25-30 km, bao gồm Cergy Pontoise, Evry, Melun, Saint Quentin-en-Yvelines và Senart. Quy hoạch này không chỉ giảm bớt áp lực cho Paris mà cũng giúp duy trì sự phát triển tự chủ tài chính và thu hút dân cư trẻ.

Ngân hàng Thế giới (WB) nhấn mạnh rằng các đô thị vệ tinh sẽ giúp giải quyết tình trạng quá tải dân số và phân tán cư dân, đồng thời tạo điều kiện cho sự phát triển khoa học và giáo dục. Liên Hợp Quốc ước tính rằng đến năm 2050, 66% dân số thế giới sẽ sống tại các khu vực đô thị, điều này đặt ra thách thức lớn cho sự phát triển bền vững của các thành phố trung tâm.

Tại Việt Nam, Thủ tướng Chính phủ đã đặt mục tiêu phát triển mạnh mẽ các đô thị vệ tinh, đặc biệt là xung quanh Hà Nội và TP Hồ Chí Minh trong chiến lược phát triển ngành xây dựng đến năm 2030, với định hướng đến năm 2045.

Hà Nam được xác định là một trong những tỉnh có tiềm năng mạnh mẽ để trở thành đô thị vệ tinh của Hà Nội. Vị trí cửa ngõ phía Nam thủ đô, cùng với cảnh quan thiên nhiên phong phú và di sản văn hóa lâu đời, giúp Hà Nam có thể phát triển thành một trung tâm nghỉ dưỡng mới.

Trong lễ công bố Quy hoạch tỉnh Hà Nam giai đoạn 2021-2030, Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà đã khuyến nghị tỉnh cần chú trọng đến việc phát triển chuỗi đô thị vệ tinh để tận dụng lợi thế vùng thủ đô cùng với hệ thống hạ tầng kết nối, đảm bảo nguồn quỹ đất cho sự phát triển đô thị.

PGS.TS Trần Đình Thiên - nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam - nhận định rằng Hà Nam có nhiều tiềm năng để phát triển. Trong 10 năm qua, tỉnh xếp thứ tư trong 11 tỉnh đồng bằng sông Hồng về tỷ lệ đô thị hóa (sau Quảng Ninh, Hải Phòng và Hà Nội).

Hà Nam đang nhận được sự đầu tư mạnh mẽ vào cơ sở hạ tầng giao thông, nhằm cải thiện kết nối với thủ đô và các tỉnh lân cận. Nhiều dự án hạ tầng giao thông lớn đang được xúc tiến, như nút giao cao tốc 3 tầng Phú Thứ dự kiến hoàn thành vào năm 2025. Hệ thống giao thông này sẽ thúc đẩy sự phát triển của các đô thị vệ tinh.

Tương lai, các tuyến cao tốc như Phủ Lý – Nam Định và Hưng Yên – Thái Bình sắp được nâng cấp, cùng với tuyến đường sắt cao tốc Bắc - Nam và sân bay thứ hai của vùng thủ đô, sẽ làm gia tăng khả năng kết nối của Hà Nam với các khu vực trong cả nước.

Đô thị Thời đại – Sun Urban City tại Bắc Châu Giang (TP Phủ Lý) là mẫu hình cho không gian sống văn minh, hiện đại, hứa hẹn mang lại không gian sống mới cho cư dân Hà Nam và thu hút các nhà đầu tư miền Bắc.

Khu đô thị này được quy hoạch đồng bộ với các tiện ích và dịch vụ hoàn hảo, tạo ra một môi trường sống an toàn và thoải mái cho người dân. PGS.TS Trần Đình Thiên cho rằng mặc dù tỷ lệ đô thị hóa cao, nhưng chất lượng đô thị hóa tại Hà Nam cần được nâng cao hơn nữa.

Ông Thiên nhấn mạnh sự cần thiết phải thu hút đầu tư, nâng cao hạ tầng giao thông và tạo môi trường sống tốt nhằm thu hút đối tượng có trình độ cao, từ đó phát triển tỉnh Hà Nam. Đô thị Thời đại – Sun Urban City dự kiến sẽ là điểm dừng chân lý tưởng cho những người thành đạt từ thủ đô, góp phần thúc đẩy sự phát triển kinh tế của địa phương.