Dự án đường sắt cao tốc Bắc – Nam: Cơ hội và thách thức cho các nhà thầu trong nước

Ngày 30/11, buổi giao lưu mang tên Cà phê nhà thầu xây dựng đã diễn ra với sự tham gia của lãnh đạo Hiệp hội nhà thầu xây dựng Việt Nam và các doanh nghiệp thành viên. Tại đây, nhiều vấn đề đã được trao đổi, trong đó nổi bật là giải pháp nâng cao năng lực, thúc đẩy sự liên kết và hợp tác giữa các nhà thầu cùng với việc đề xuất các cơ chế, chính sách nhằm chuẩn bị cho việc tham gia vào các dự án lớn của quốc gia, bao gồm cả dự án đường sắt cao tốc Bắc - Nam.

Thiếu tướng Nguyễn Hữu Ngọc, Chủ tịch Tổng công ty Xây dựng Trường Sơn, Bộ Quốc Phòng, nhận định rằng mặc dù hiện có nhiều nhà thầu trong nước nhưng đa số vẫn hoạt động manh mún, năng lực còn yếu. Điều này khiến họ gặp khó khăn trong việc cạnh tranh với các nhà thầu nước ngoài như Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản. Ngoài ra, các định mức giá xây dựng do Nhà nước ban hành thường không phản ánh đúng chi phí thực tế, gây khó khăn cho hoạt động của các nhà thầu nội địa. Hơn nữa, áp lực về tài chính và việc làm dẫn đến tình trạng cạnh tranh gay gắt và cạnh tranh phá giá trong lĩnh vực đấu thầu.

Về dự án đường sắt cao tốc Bắc - Nam, ông Ngọc bày tỏ hy vọng rằng với sự can thiệp kịp thời của Chính phủ, các nhà thầu Việt Nam sẽ có cơ hội hợp tác và đóng góp vào các dự án lớn, từ đó nâng cao vị thế và năng lực của mình.

Tuy nhiên, vẫn có nhiều lo ngại rằng dự án đường sắt cao tốc Bắc - Nam có quy mô lớn và yêu cầu công nghệ kỹ thuật cao, sẽ rất khó để các nhà thầu trong nước đáp ứng các tiêu chí đấu thầu. Hiện tại, chưa có doanh nghiệp nào hoàn thành được các dự án tương tự, theo yêu cầu của Luật Đấu thầu. Hơn nữa, để thiết kế và xây dựng công trình đòi hỏi độ chính xác cao như kiến trúc đường sắt cao tốc, các nhà thầu Việt cũng gặp khó khăn với định mức đơn giá hiện tại.

Ông Đào Ngọc Vinh, Phó Chủ tịch Tổng công ty tư vấn thiết kế giao thông vận tải, cũng cho rằng với yêu cầu nghiêm ngặt trong dự án này, năng lực và kinh nghiệm của các nhà thầu nội địa vẫn cần phải được cải thiện để có thể cạnh tranh với các nhà thầu quốc tế.

Ông Nguyễn Quốc Hiệp, Chủ tịch Hiệp hội nhà thầu xây dựng Việt Nam, khẳng định rằng nếu được tạo ra cơ chế thuận lợi, các doanh nghiệp trong nước hoàn toàn đủ khả năng thực hiện các dự án này. Ông chia sẻ rằng trước đây, việc thực hiện các công trình phức tạp như cầu dây văng phải nhờ đến công nghệ nước ngoài, nhưng hiện nay các nhà thầu nội địa đã có thể tự đảm đương.

Vào chiều 30/11, Quốc hội đã biểu quyết thông qua Nghị quyết đầu tư cho dự án đường sắt Bắc - Nam, với chiều dài khoảng 1.541 km và tổng đầu tư lên đến 1,713 triệu tỷ đồng, dự kiến hoàn thành cơ bản vào năm 2035.

Về quy chế cho các nhà thầu Việt tham gia dự án, ông Nguyễn Khắc Hải, Phó Tổng giám đốc Vinaconex, cho rằng cần có cơ chế chuyển đổi để các nhà thầu được tham gia triển khai các công trình đường sắt tốc độ cao. Ông đề xuất rằng trong giai đoạn đầu nên ưu tiên chỉ định thầu cho các nhà thầu trong nước để nâng cao năng lực từng bước.

Nhiều doanh nghiệp cho rằng nên để nhà thầu Việt trực tiếp thực hiện dự án, trong khi chỉ thuê chuyên gia nước ngoài khi cần thiết. Ông Phạm Việt Khoa, Chủ tịch Công ty cổ phần Fecon, nhận định rằng việc hỗ trợ từ Nhà nước rất quan trọng nhằm thay đổi đơn giá xây dựng cũng như các quy định liên quan, giúp các doanh nghiệp trong nước khắc phục được khó khăn và phát triển.

Ông Phạm Văn Khôi, Tổng Giám đốc nhà thầu xây dựng Phương Thành, đồng tình rằng chỉ định thầu cho các nhà thầu trong nước sẽ giúp phát huy năng lực của họ. Tuy nhiên, ông cũng nhấn mạnh rằng trong lĩnh vực xây dựng đường sắt, yêu cầu về độ chính xác cao hơn sẽ tạo thêm thách thức cho các nhà thầu.

Ông Vũ Hồng Phương, Giám đốc Ban Quản lý dự án đường sắt Bộ Giao thông - Vận tải, cho biết rằng Đảng và Chính phủ đã có chủ trương ưu tiên cho các doanh nghiệp trong nước trong mọi lĩnh vực. Ông cũng cho hay Bộ Giao thông - Vận tải đã đưa ra các đề xuất chính sách cụ thể nhằm kết nối các cơ sở đào tạo trong nước với các tổ chức, trường học quốc tế, từ đó nâng cao chất lượng nguồn nhân lực phục vụ cho dự án đường sắt tốc độ cao.