Chi phí vận hành đường sắt tốc độ cao khoảng 500 triệu USD mỗi năm

Bộ Giao thông Vận tải đã có giải trình chi tiết về những vấn đề liên quan đến dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam, nơi mà các đại biểu Quốc hội đã đưa ra nhiều ý kiến đóng góp giá trị.

Liên quan đến vấn đề tính toán nhu cầu sử dụng và khả năng bù lỗ của dự án, Bộ Giao thông Vận tải khẳng định rằng dự án đã được đánh giá kỹ lưỡng về lợi ích kinh tế, bao gồm cả lợi ích trực tiếp và gián tiếp. Tuy nhiên, các khoản doanh thu và hiệu quả tài chính không thể hoàn toàn được tính toán vào dự án. Đường sắt được biết đến là phương thức vận tải mang lại sự hiệu quả lớn cho nền kinh tế của nhiều quốc gia, với doanh thu chủ yếu dựa vào hoạt động vận tải, các hoạt động thương mại tại các nhà ga, và quảng cáo nhằm chi trả cho chi phí bảo trì, vận hành và trả phí hạ tầng.

Trong bốn năm đầu tiên sau khi đưa vào khai thác, doanh thu dự kiến chỉ đủ để trang trải chi phí vận hành và bảo trì phương tiện; do đó, nhà nước cần hỗ trợ một phần từ ngân sách cho hệ thống đường sắt để duy trì kết cấu hạ tầng. Cụ thể, vào năm 2037, chi phí vận hành dự kiến khoảng 477 triệu USD, và nhà nước sẽ phải hỗ trợ khoảng 238 triệu USD; các con số này sẽ dao động trong những năm tiếp theo.

Dự án này dự kiến sẽ hoàn vốn sau 33,61 năm cho khối lượng phương tiện và thiết bị, nhưng chưa tính đến chi phí đầu tư cho hạ tầng. Trong giai đoạn thực hiện báo cáo nghiên cứu khả thi, các chỉ số tài chính sẽ phải được tính toán lại một cách chi tiết dựa vào cách thức đầu tư, khai thác và tình hình thực tế khi dự án đi vào hoạt động.

Về hiệu quả kinh tế của dự án, Bộ Giao thông Vận tải đã chỉ ra rằng các yếu tố đóng góp hàng đầu như tiết kiệm thời gian di chuyển, giảm chi phí tổng thể do tăng cường lượng hàng hóa vận chuyển từ các phương thức khác, và giảm thiểu tai nạn cho thấy dự án có tính khả thi kinh tế, với tỷ suất nội hoàn kinh tế (EIRR) là 12%, tỷ số lợi ích/chi phí (B/C) đạt 1,06 và giá trị ròng hiện tại (NPV) là 9.154 triệu USD.

Dự án này còn sẽ góp phần tạo động lực phát triển kinh tế toàn quốc, nâng cao sức cạnh tranh và đáp ứng nhu cầu vận tải ngày càng cao. Nó cũng mở ra nhiều cơ hội và không gian kinh tế mới thông qua việc khai thác đất đai hiệu quả. Trong thời gian xây dựng, ước tính dự án sẽ tăng GDP trung bình khoảng 0,97 điểm phần trăm hàng năm cho cả nước.

Trong quá trình nghiên cứu, các tư vấn đã xem xét các chỉ tiêu kinh tế vĩ mô như tốc độ tăng trưởng và mức thu nhập bình quân để tổng hợp trong báo cáo. Đặc biệt, báo cáo cũng đã xem xét kịch bản biến động chi phí và doanh thu ở mức 5-10% để đánh giá tính khả thi của dự án.

Trả lời về sự cân đối trong đầu tư các dự án khác nhau, Bộ Giao thông Vận tải đã lưu ý rằng thời gian cấp vốn cho dự án này có thể kéo dài khoảng 12 năm, với triển vọng mỗi năm khoảng 5,6 tỷ USD. Mức vốn này tương đương với 16,2% kế hoạch đầu tư trung hạn giai đoạn 2026-2030. Đồng thời, việc huy động nguồn vốn từ nhiều nguồn khác nhau cũng sẽ được tính toán để giảm áp lực lên ngân sách nhà nước.

Ngoài ra, Bộ cũng đã cảnh báo về nguy cơ nợ công với những dự báo về độ an toàn của nợ công, các tiêu chí như nợ chính phủ và nợ nước ngoài dự kiến đều ở mức dưới kiểm soát cho đến năm 2030. Kịch bản đưa ra cũng chỉ ra rằng dự án sẽ không gây áp lực lớn lên nền kinh tế nếu không có kế hoạch đầu tư đúng đắn.

Bộ Giao thông Vận tải nhận định rằng sự chuyển giao công nghệ trong thực hiện dự án là rất quan trọng. Họ đã đề xuất nhiều biện pháp kết nối giữa nhà thầu nước ngoài và các doanh nghiệp Việt Nam, nhằm đảm bảo rằng các nguyên liệu cũng như sản phẩm được sử dụng chủ yếu sẽ là từ trong nước, giúp giảm thiểu tình trạng phụ thuộc vào nhập khẩu.

Cuối cùng, dự án đường sắt cao tốc Bắc - Nam sẽ kết nối không chỉ trong nước mà còn với các nước láng giềng. Bộ Giao thông Vận tải cho biết rằng tuyến đường đã được tính toán để kết nối hiệu quả tới các hệ thống đường sắt quốc tế, nhằm gia tăng khả năng xuất khẩu hàng hóa và đi lại cho hành khách.

Dự kiến, đến năm 2050, nhu cầu về vận tải hành khách sẽ vẫn chưa được đáp ứng một cách tối ưu, với ước tính khoảng 122,7 triệu lượt khách/năm sẽ cần được phục vụ. Dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam với tổng vốn đầu tư sơ bộ khoảng 67,3 tỷ USD sẽ đóng một vai trò quan trọng trong việc phát triển hạ tầng và góp phần vào sự tăng trưởng bền vững của nền kinh tế đất nước.